Zasady projektowania i realizacji dachów użytkowych
Optymalna izolacja termiczna dla dachów zielonych
Dach, który nazywa się też niekiedy „piątą fasadą”, stanowi kluczową konstrukcję z punktu widzenia zewnętrznej powłoki budynku. Dla właścicieli i dysponentów obiektów ważnym jest, by dachy użytkowe pozostawały trwałe, bezpieczne i wodoodporne, pełniąc swoje funkcje przez długie dziesięciolecia.
Prawidłowo zaprojektowany dach może wpisywać się w określone, wymagane kryteria estetyczne, ekonomiczne czy środowiskowe, jednak warunkiem długiej żywotności konstrukcji jest uwzględnienie jej dokładnej funkcji użytkowej oraz powiązanych procesów fizyki budowlanej.
Woda i/lub wilgoć, która zdoła przeniknąć do wnętrza konstrukcji dachu, czy to poprzez nieszczelności czy kondensację pary wodnej, potrafi prowadzić do różnego rodzaju szkód, których efektem może być np. widoczny rozwój pleśni i grzybów.
Woda i/lub wilgoć w konstrukcji dachu może też być przyczyną trudniejszego do zidentyfikowania problemu, jakim są większe straty energii z budynku. Woda i wilgoć są dobrym przewodnikiem ciepła, dlatego jeśli zawilgoceniu ulegnie izolacja termiczna, w dużej mierze traci ona swoją funkcję. Straty energii oznaczają zaś większe koszty eksploatacji. Problem ten często pozostaje niezauważony bez wykonania dokładnego audytu energetycznego przegrody, generując do tego czasu stałe straty finansowe.
W przypadku dachów użytkowych, w tym dachów zielonych, kluczową kwestią jest prawidłowe zaplanowanie konstrukcji już na wczesnym etapie projektu. Odnosi się to do wszystkich elementów:
-
Stabilnego podłoża, dopasowanego do funkcji użytkowej dachu
-
Odpowiedniej izolacji termicznej, zgodnej z określonymi obciążeniami i wymaganiami dachu zielonego
-
Właściwej hydroizolacji, zapobiegającej wrastaniu korzeniu i innym ryzykom związanym z wilgocią
-
Warstwy zieleni z odpowiednio dobranym podłożem glebowym
-
Prawidłowo zaplanowanych spadków i odpływów
Kolejnym krokiem jest oczywiście sama realizacja – warto, aby odpowiadali za nią sprawdzeni fachowcy. Doświadczenia z różnych projektów podpowiadają nam, że w tym kontekście nie warto oszczędzać, zatrudniając mniej wyspecjalizowane ekipy.
Jeśli uszkodzeniu ulegnie konstrukcja dachu zielonego, zwłaszcza intensywnego, usunięcie wierzchnich warstw roślinności stanowi niełatwe zadanie. Związane z tym koszty znacznie przewyższają inwestycję, w której konstrukcja dachu została dobrze zaplanowana i wykonana. Innymi słowy, jeśli zależy nam na zrównoważonym, niezawodnym dachu zielonym, klucz tkwi w odpowiednim przygotowaniu.
Dachy zielone – wartości dodane
Biorąc pod uwagę szereg czynników społeczno-środowiskowych, takich jak:
-
Globalne ocieplenie i jego wpływ na przestrzeń miejską
-
Zalania i powodzie
-
Ograniczenia urbanistyczne
-
Zanikająca bioróżnorodność
-
Transformacja energetyczna
-
...
Dachy zielone, bez względu na kształt i formę, w pewnej mierze stanowią odpowiedź na aktualne wyzwania.
-
Dachy zielone ograniczają zjawisko wysp ciepła, poprawiają jakość powietrza, odciążają systemy kanalizacji oraz podnoszą walory estetyczne przestrzeni miejskiej.
-
Dachy zielone oczyszczają powietrze z pyłów.
-
Dachy zielone zwiększają bioróżnorodność i jakość życia w miastach, co znajduje odbicie w lepszym stanie zdrowia i samopoczuciu ich mieszkańców.
-
Dachy zielone utrzymują latem niższą temperaturę, niż zwykłe dachy nieużytkowe.
-
Przekłada się to na niższą temperaturę we wnętrzach budynków, co ogranicza konieczność ich chłodzenia.
-
Dachy zielone pochłaniają hałas, tworząc ciche i bardziej komfortowe środowiska do życia czy pracy.
Dachy zielone, a fizyka budowlana
Budowa dachu
W rozważaniach na temat dachów zielonych warto wziąć pod uwagę aspekty fizyki budowlanej, takie jak np. układ warstw. Co do zasady, w tego typu zastosowaniach zaleca się dwa typy konstrukcji: tradycyjny, ciepły dach płaski lub – o ile spełnione są określone przesłanki – dach odwrócony. Więcej o ich dokładnej charakterystyce dowiesz w sekcji poświęconej rodzajom konstrukcji dachowych.
Jedną z podstawowych zasad i głównym priorytetem w przypadku dachów zielonych jest uzyskanie w pełni szczelnej powłoki, zarówno w warstwie izolacji termicznej, jak i hydroizolacji. Kompaktowy Dach FOAMGLAS to idealny wybór dla dachów zielonych, ponieważ wszystkie warstwy systemu ściśle do siebie przylegają, tworząc w pełni bezpieczną i wodoszczelną konstrukcję dachową.
Właściwości termoizolacyjne
Roślinność na dachu nie wpływa zasadniczo na ogólne właściwości termoizolacyjne przegrody jako takiej. W przypadku dachów ekstensywnych wpływ jest marginalny z uwagi na niewielką grubość warstwy wegetacyjnej oraz utrzymującą się w niej wilgoć. Wpływ może być nieco większy przy zielonych dachach intensywnych, gdzie mamy do czynienia z grubszym podłożem glebowym.
Ogólnie rzecz biorąc, roślinność dachowa nie podnosi parametrów termicznych konstrukcji w istotny sposób – ocieplenie odgrywa największą rolę zimą, kiedy to warstwa wegetacyjna jest wilgotna, przez co nie zapewnia żadnego dodatkowego efektu termoizolacyjnego. Z powyższych względów, przy obliczaniu parametrów termoizolacyjnych dachów zielonych najlepiej jest pominąć warstwy gleby i roślinności. Pamiętajmy przy tym, że z uwagi na parującą latem wilgoć, dachy zielone schładzają otaczające je powietrze. Inną pozytywną cechą tego typu konstrukcji jest korzystniejszy układ warstw, który spowalnia nagrzewanie się znajdujących się poniżej powierzchni.
Izolacyjność akustyczna
Jeżeli chodzi o izolacyjność akustyczną, dachy zielone obniżają poziom hałasu dobiegającego zarówno do wnętrz budynków, jak i ich otoczenia. W przypadku dachów zielonych intensywnych, możliwe jest zmniejszenie natężenia dźwięku nawet o 50 dB(A), w przypadku dachów ekstensywnych wartości te są mniejsze i wahają się w okolicach od 6 do 8 dB(A). Planując akustykę budynku, warto mieć na uwadze elementy potencjalnie pogarszające izolacyjność akustyczną przegrody, takie świetliki, odpływy itp.
Hydroizolacja
W pełni szczelne połączenie warstwy hydroizolacyjnej ma kluczowe znaczenie. W przypadku ewentualnego przecieku, ryzyko penetracji konstrukcji dachu przez wodę jest znacząco ograniczone. System Kompaktowego Dachu FOAMGLAS, w którym płyty termoizolacyjne FOAMGLAS są szczelnie połączone z warstwą hydroizolacji za pomocą gorącego bitumu lub klejone ze sobą na zimno masami polimerowymi, stanowi najwyższą możliwą gwarancję bezawaryjności dla dachów zielonych. Ponieważ warstwy w dachach zielonych mogą osiągać grubość nawet 1 metra, należy uwzględnić w projekcie odpowiednią wysokość obróbek blacharskich. Hydroizolacja powinna zaś zostać umiejscowiona co najmniej 15 cm nad podłożem dachu zielonego. Zaleca się wykonanie jej w dwóch, w pełni szczelnych i przylegających do siebie warstwach. W tym celu wykorzystać można bitum, membrany EPDM lub inne, odpowiadające membrany syntetyczne. Ważne, aby wybrane rozwiązanie posiadało odpowiednie certyfikacje potwierdzające jego przydatność do zastosowań w dachach zielonych.
Dachy zielone dzielą się na dwie grupy: dachy zielone ekstensywne oraz dachy zielone intensywne.
Charakterystyka dachów zielonych ekstensywnych:
-
Grubość warstwy wegetacyjnej do około 15 cm
-
Obciążenie na 1 m2 od 30 kg/m² do 150 kg/m² (wliczając balast)
Charakterystyka dachów zielonych intensywnych:
-
Grubość warstwy wegetacyjnej od 15 cm do 1 m
-
Obciążenie na 1 m2 od 220 kg/m² do 1000 kg/m² (wliczając ciężar własny)
Warstwy drenażowe, filtracyjne i wegetacyjne w dachach zielonych
W przypadku warstw drenażowych, filtracyjnych i wegetacyjnych w dachach zielonych, należy stosować się do poniższych zasad:
-
Warstwa drenażowa: warstwa ta umożliwia odprowadzanie wody deszczowej i w dachach zielonych ekstensywnych pełni głównie funkcję filtrującą i ochronną. Aby zapewnić prawidłowy przepływ wody, niezbędne jest odpowiednie zaplanowanie krzywizny dachu. Najłatwiejszym sposobem będzie uwzględnienie spadków w warstwie termoizolacyjnej, zamiast na poziomie podłoża nośnego. Nasi eksperci mogą pomóc w odpowiednim ukształtowaniu powierzchni dachu, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty projektowe oraz obowiązujące wymagania. W ramach usługi FOAMGLAS® TAPERED dobierane są odpowiednie kliny spadkowe, które eliminują potrzebę wykonania krzywizny na poziomie wylewki betonowej, co dodatkowo zmniejsza wagę całej konstrukcji.
-
Warstwa filtracyjna: zadaniem tej warstwy jest zatrzymywanie drobnych cząstek znajdujących się w wodzie i zapobieganie zapychaniu warstwy drenażowej. W charakterze warstwy filtracyjnej należy wykorzystać wodoodporny materiał, który nie wydziela substancji szkodliwych dla roślin.
-
Warstwa wegetacyjna: to kluczowa warstwa z punktu widzenia dachu zielonego. Wraz z rosnącą w niej roślinnością, tworzy ona „żyjącą” część dachu zielonego. Jako substrat można wykorzystać ziemię mieszaną, granulaty mineralne lub specjalne płyty. Maty wegetacyjne, które zawierają w sobie zarówno substrat, jak i roślinność, wykorzystywane są jedynie w dachach zielonych ekstensywnych.
1 Podłoże betonowe
2 Podkład gruntujący
3 Płyty FOAMGLAS® lub FOAMGLAS® TAPERED układane na gorącym bitumie
4 Dwie warstwy bitumicznych membran hydroizolacyjnych
5 Warstwa separacyjna
6 Nasadzenia (ekstensywne lub intensywne)
Aby maksymalnie wydłużyć żywotność izolowanych termicznie dachów płaskich, należy wymagać oraz stosować materiały i technologie budowlane najwyższej jakości. Połączenie efektywności ekonomicznej i aspektów środowiskowych to fundament, na którym powinny opierać się wszystkie decyzje związane z konstrukcjami dachów. Dobrze opracowany projekt i prawidłowa realizacja sprawią, że dach zielony będzie wysoce wydajnym i zrównoważonym sposobem zagospodarowania tej przestrzeni.