De rol van een waterrentiedak bij het aanpakken van klimaatverandering
Uitdagingen door klimaatverandering en oplossingen uit de bouw
Door de opwarming van de aarde zullen we steeds vaker te maken krijgen met extreme droogte en extreme regenval. Dit onderwerp staat daarom hoog op ieders agenda.
Met waterretentiedaken kunnen we regenwater dat op platte daken valt, opslaan en tijdelijk bufferen. Maar daken met permanente wateropslag stellen natuurlijk veel hogere eisen aan constructie en materialen. Met het FOAMGLAS® Compact daksysteem voldoet elke platdakconstructie aan de hoogste eisen op het vlak van duurzaamheid en betrouwbaarheid – een veilige oplossing voor actieve daken.
In droge zomers zakt het waterpeil in rivieren en grondwater vaak zo laag dat regenbuien in de daaropvolgende winter de watervoorraden niet kunnen aanvullen. Klimaatverandering maakt het verschil tussen te veel of te weinig water nog extremer. Droge periodes worden nog droger en als het regent, valt er in korte tijd nog meer water uit de lucht. Als gevolg van de opwarming van de aarde bevat onze atmosfeer meer waterdamp, waardoor wolken minder snel verzadigd raken.
Nog een stap verder dan groene daken
Klassieke groendaken zijn al een uitstekende oplossing. Ze houden regenwater vast dat op het dak valt en geven het langzaam weer af via verdamping. Ze fungeren als een soort buffer en helpen voorkomen dat de riolering en het wateropvangsysteem overbelast raken bij hevige regenval.
Dit heeft twee voordelen: tijdens lange periodes van droogte fungeren retentiedaken als nuttige reservoirs en bij hevige regenval wordt het regenwater vertraagd of helemaal niet afgevoerd naar het riool. In dichtbebouwde, kwetsbare gebieden kan regenoverlast dus aanzienlijk worden beperkt. Tegelijkertijd bieden retentiedaken extra perspectieven voor duurzaam hergebruik van het opgevangen regenwater, bijvoorbeeld voor het toilet of het besproeien van planten. Daarom worden retentiesystemen zo vaak gecombineerd met groene daken.
Naast het opslaan en bufferen van regenwater hebben waterretentiedaken nog een ander belangrijk bijkomend voordeel. Omdat regenwater een koelend effect heeft, blijft de binnentemperatuur lager. Dit zorgt voor meer comfort in de zomer en aanzienlijke besparingen op airconditioning.
Omdat het water permanent op daken aanwezig blijft, moeten retentiedaken aan bijzonder strenge eisen voldoen. Niet alleen de schade aan de onderliggende woon- of commerciële ruimtes, maar ook de schade aan de infrastructuur van het dak en de inrichting van bijvoorbeeld een siervijver kan enorm zijn. Daarom moet extra zorg worden besteed aan de kwaliteit van de materialen, het ontwerp en de permanente bescherming van de waterdichte laag. Ook aan de uitvoering en aansluitingen mogen geen toegevingen worden gedaan.
De onderconstructie van een waterretentiedak bestaat bijna altijd uit beton. Beton is waterdicht, behalve op zwakkere plekken zoals doorvoeren of opstanden. Daarom moet een betonnen onderconstructie gecombineerd worden met waterdichte isolatie die volledig aan de onderconstructie vastkleeft. Mocht de dakbedekking beschadigd raken, dan is het risico dat het penetratiepunt samenvalt met een zwakke plek in de onderconstructie zeer klein. Mocht dit uitzonderlijk toch het geval zijn, dan kan het probleem snel worden verholpen omdat het falen van de afdichting plaatselijk is en snel kan worden opgespoord. Bovendien maakt het FOAMGLAS® Compactdak-principe horizontaal watertransport absoluut onmogelijk.
In een FOAMGLAS® Compactdakconstructie wordt de water- en dampdichte isolatie van cellulair glas met bitumen volledig verkleefd met de onderconstructie (beton) of de ondergrond (een volledig verkleefde onderlaag), waarbij ook alle naden met bitumen worden opgevuld. Deze volledige en onderlinge hechting zorgt ervoor dat er geen vocht kan migreren boven, onder, tussen of in de isolatieplaten. Bij een goede uitvoering en detaillering zal beschadiging dan ook nooit leiden tot lekkageschade of gevolgschade.
FOAMGLAS® dakisolatie met blijvende U-waarde
Het is niet alleen de uitzonderlijke waterdichtheid die van een FOAMGLAS® Compactdak de ideale oplossing maakt voor retentiedaken. In de gebruiksfase is het belangrijk dat de dakbedekkingsconstructie haar oorspronkelijke prestaties behoudt. Al meer dan 50 jaar bewijst cellulair glasisolatie dat het de veiligste dakbedekkingsconstructie is. De gesloten structuur van de glascellen waarin het is opgebouwd, maakt cellulair glas tot een uitzonderlijk betrouwbaar isolatiemateriaal voor de meest veeleisende soorten actief gebruikte daken: waterdaken, terrasdaken, groendaken, parkeerdaken.
Cellulair glas isolatie is een materiaal waarvan bewezen is dat het zijn isolatiewaarde behoudt, zelfs wanneer het dakmembraan beschadigd of versleten is. Zelfs na bijna een halve eeuw zijn FOAMGLAS® Compactdaken nog even droog en doeltreffend als toen ze werden gerealiseerd. Een FOAMGLAS® Compactdak is 100% waterdicht en dampdicht, waardoor het ook 100% droog blijft.
De beste druksterkte
Daarnaast heeft cellulair glas ook de beste druksterkte van alle isolatiematerialen. De druksterkte van FOAMGLAS® platen voor daktoepassingen varieert van 0,5 tot 1,6 MPa, afhankelijk van het gewenste isolatieniveau.
Dit betekent dat de platen een belasting van 50 tot 160 ton per m² kunnen dragen. FOAMGLAS® -isolatie behoudt bovendien zijn vorm- en maatvastheid, bij alle temperatuurcycli, onder alle omstandigheden en bij elke belasting, en dit gedurende de hele levensduur van een gebouw.
Door zijn uitzonderlijke waterdichtheid, hoge en langdurige betrouwbaarheid en uitzonderlijke druksterkte wordt het FOAMGLAS® Compactdaksysteem steeds vaker gebruikt voor waterretentiedaken. Zoals in het gebouw van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) op de Zuidas in Amsterdam.
Om overbelasting van de openbare riolering tijdens hevige regenval te voorkomen, moet de toevoer tijdens deze piekbelasting zoveel mogelijk worden beperkt. Dit kan bijvoorbeeld door ondergrondse wateropslagtanks te bouwen, door 'wadi's', vijvers of overloopgebieden aan te leggen en, in stedelijke gebieden, steeds vaker door waterbuffers op daken te bouwen. Verschillende landen hebben hiervoor inmiddels regelgeving opgesteld. Deze voorschriften kunnen bijvoorbeeld eisen stellen aan de vereiste vertraging waarmee regenwater van een perceel naar het riool mag worden afgevoerd. Er zijn ook overheidssteunmaatregelen voor verschillende oplossingen. De voorschriften zijn zeer divers en kunnen per gemeente verschillen.
Lokale regelgeving Hemelwater afvoer Nederland
Waterwet
Voor wat betreft regelgeving ten aanzien van de afvoer van hemelwater vanaf een perceel is in Nederland sinds 2009 de Waterwet van toepassing. De Waterwet stelt ten aanzien van verzamelen en afvoeren hemelwaterafvoer de gemeenten hiervoor verantwoordelijk in zoverre dit redelijkerwijs niet door de perceeleigenaar en gebruiker zelf geregeld kan worden. In eerste instantie is de aanbieder (huishouden, bedrijf, gemeente) dus zelf verantwoordelijk.
Gemeenten moeten momenteel op grond van de Wet Milieubeheer in een gemeentelijk rioleringsplan (GRP) aangeven hoe ze aan haar verplichting gaat voldoen. Deze Wet Milieubeheer geeft de gemeenten verder de bevoegdheid om regels op te stellen voor de aanbieders van hemelwater. Deze regels zijn meestal opgenomen in een hemelwaterverordening en kunnen per gemeente sterk verschillen.
Omgevingswet
Per 1-1-2024 treedt de nieuwe Omgevingswet in werking. De waterwet wordt hierin opgenomen. In de nieuwe Omgevingswet blijven de gemeenten verantwoordelijk voor riolering, grondwater en hemelwater volgens artikel 2.16. De uitwerking daarvan kan volgens artikel 3.14 geregeld worden in een Omgevingsprogramma Riolering (OPR) wat een bestaand GRP kan vervangen.
Gemeentelijk beleid
Verschillende gemeentelijke plannen beogen min of meer hetzelfde, namelijk het vertragen van de afvoer van hemelwater naar het riool om overbelasting daarvan te voorkomen.
Zo eist Rotterdam 50mm buffering over 50 uur met maximaal 2mm/uur af te voeren. Zwolle daarentegen maakt onderscheidt tussen perceelgrootte (meer of minder dan 1500m2) en eist dan 60 resp. 20ltr/m2 binnen twee dagen af te voeren. Amsterdam had de eis voor nieuwbouw om per m² minimaal 60 liter hemelwater te bergen en dit over de opvolgende 60 uur af te voeren maar heeft in het nieuwe Omgevingsprogramma Riolering 2022-2027 (geldig vanaf 25 maart 2022) de eis inmiddels verhoogd naar 70 liter.
Met de invoering van de Omgevingswet worden bevoegdheden en verantwoordlijkheden nog meer verschoven van de Rijksoverheid naar de gemeenten en kunnen de verschillen ook groter worden.
Toepassing van retentiedaken als bufferplaats voor hemelwater wordt steeds vaker gekozen als oplossing om aan de gemeentelijke eisen te kunnen voldoen. Het FOAMGLAS Compactdaksysteem biedt daarvoor uiteraard de meest zekere waterdichte ondergrond.